BELEDİYE TARİHİ

Gazimağusa, KKTC’nin ve Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden biridir. Ayrıca şehir önemli bir turizm ve eğitim merkezidir. Esas gelişimini Lüzinyanlar döneminde yakalayan Gazimağusa, Doğu Akdeniz Üniversitesi, altın kumsalları, eşsiz tarihi surları, Lala Mustafa Paşa Cami (St.Nikolas Katedrali), St. Barnabas Manastırı, Venedik Sarayı, Othello Kalesi başta olmak üzere Roma ve Doğu Roma İmparatorluklarından, Latinlerden, Venediklilerden ve Türkler ’den kalan birçok tarihi eseri bünyesinde bulundurmaktadır.

Kıbrıs’ta Osmanlılar’ın ilk belediye teşkilatı döneminde, Mağusa Belediyesi’ni temsil eden “Meclis-i İdare”, her vilayetten (ilçe), 5 Türk, 3 Rum üyeden oluşan bir sisteme sahiptir. Osmanlı arşiv kayıtlarına göre, Mağusa’da belediye teşkilatı 1868 yılında kurulmuştur. Kayıtlarda şöyle bir cümle yer almaktadır: “9 Şaban 1285 (25 Kasım 1868) tarihli kayda göre “üç re’s İslâm ve üç re’s Hristiyandan belediye meclisi teşkil” olunmuş ve durum Lefkoşa idare meclisine bildirilmiştir.” Belediye Meclisi seçimlerinin 3 Recep 1285 (26 Ekim 1868) tarihinden önce yapıldığı anlaşılmaktadır. Çünkü 26 Ekim 1868 tarihinde Mağusa Belediye Başkanı Zühdü Efendi’ydi.

Adanın İngiliz yönetimine geçtiği evrede ise belediye yönetimi; başkanlık makamında kaymakam veya eyaletin valisi, kadı, ilin Ortodoks Piskoposu veya temsilcisi, sekreter, 2 Rum ve 2 Türk üyeden oluşmaktaydı. Belediye başkanları ve belediye meclisleri, her 4 yılda bir halkın katılımı ile seçilmişlerdir. İngiliz yönetiminin ilk yıllarında, İngilizler belediyelere yeni komiteler atamış ve Osmanlı dönemi sırasında oluşturulan mevcut belediye meclisi ile yönetime devam etmişlerdir.  1881 İngiliz Dönemi’nde yapılan ilk nüfus sayımına göre, Mağusa’da 725 Müslüman Türk, 1813 Rum Ortodoks ve diğer dinlere mensup 26 kişi olmak üzere toplam 2,564 kişiden oluşmaktadır. 1882 tarihinde yürürlüğe giren belediye yasası doğrultusunda, Rumlar ve Türkler şehirlerde eşit oranda temsil edilmişlerdir. İngiliz yönetimi esnasında, belediye binaları yerel yönetimin ana organları olmuştur. Yönetimin ilk dönemlerinde, İngilizler ilk olarak her şehre bir belediye başkanı, bir Türk ve bir Rum temsilci atamışlardı. İngiliz yönetiminin ilk yıllarında yürürlüğe giren, 1959 yılına kadar geçerli olan ve belediye üyelerinin temsiliyetini ayrıntılandıran Bölge Konseyi yasası Cumhuriyet’in ilanından sonra da uzun yıllar yürürlükte kalmıştır.

İdari açıdan Mağusa Vilayeti (ilçesi), İngiliz döneminde de Osmanlılar döneminde olduğu gibi Mesarya, Karpaz ve Mağusa nahiyeleri (bucak) olmak üzere 3 kazaya ayrılmıştır. Osmanlı ve İngiliz dönemlerinde belediyenin ana görevleri; yolların temizliği, bakım ve onarımı, aydınlatma, su temini, şehrin güzelleştirilmesi, yiyecek maddelerinin denetimi, tartı, hayvanların kesimi gibi bugün de belediyelerin yetkisinde olan görevlerden oluşmaktadır.

Mağusa Türk Belediyesi ilk olarak 1958 tarihinde kurulmuştur. Yasal statüsünü şehirde Türk ve Rum belediyelerinin ayrı bir şekilde bulunmasını öngören hükümler sayesinde 1960 Anayasası ile kazanan Mağusa Türk Belediyesi, 1974 yılına kadar 8-10 bin kişilik Türk nüfusuna ve Türk mahallelerine hizmet vermiştir.

1974 yılından sonra Tuzla Köyü’nün belediye bünyesine katılmasıyla birlikte tüm Gazimağusa’ya hizmet verebilecek şekilde organize edilen belediye, 1990 yılı itibariyle 350 kişilik çalışan kadrosu ile hizmetlerine devam etmiştir.

1 Eylül 2008 tarihinden itibaren, Mutluyaka Köyü de Gazimağusa Belediyesi’ne bağlanmıştır. 2008 yılı itibariyle toplam 93 kilometre kare bir alana sahip olan belediye, KKTC’nin en büyük ikinci kentsel alanını oluşturmaktadır. Kent, Doğu Akdeniz Üniversitesi ile birlikte İTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü, Ada Kent Üniversitesi, Kıbrıs Batı Üniversitesi ve Avrupa Liderlik Üniversitesi’ne de ev sahipliği yapmaktadır.

2011 nüfus sayımına göre Gazimağusa, 40.920 kişilik kalıcı nüfusa sahipken, Devlet Planlama Örgütü’nün 2020 projeksiyonuna göre nüfusu 55.868’e ulaşmıştır. Ayrıca, yılın büyük bir bölümünde  20 bini aşkın üniversite öğrencisi ve personeli ikamet etmektedir.

Gazimağusa Belediyesi’nde 1958 yılından itibaren görev yapan Belediye Başkanları ve görev süreleri sırasıyla aşağıdaki gibidir: